Сайн байна уу хайрт блог мин ээ, Би буцаад чамдаа ирлээ. Амралт нэртэй тамыг биеэрээ эдлэх шиг боллоо. Илжиг модон хударгандаа гэж би ажил дээрээ ирээд л ухаан саруулжиж бие эрүүлжих юм.
Хэд хоног үертэй тэмцлээ. Үр дүнг нь харж чадсангүй.
Хамгийн аймаар юм юу вэ гэвэл энэ 7 хоногийн даваа гаригаас эхлээд пүрэв гаригийн 24:00 хүртэл бор идээг амтархан хүртлээ. Цусаар 2 удаа бөөлжив. Тойгны шөл арай гэж идээд, хамгийн дуртай сам гиоб сал-ыг ч идэж чадахгүй байлаа.
Өөртэйгөө баахан зөрчилдөв. тэгээд л болоо
Thursday, July 30, 2009
Monday, July 20, 2009
Shal utgagyi yum...

Amralt exellee. Ene amraltaar yu xiix ve gedgee yag ene chuluun xoshoo shig suuj baigaad baaxan bodloo. Ynendee tolgoid oligtoi bodol orj irsengyi. Omno exelsen orchuulgiin ajildaa byx anxaarlaa tovrolyyleed suuj bolj l bna, getel end ch tend ch yag adilxan suudaldaa xadaatai amitan bolox yum shig sanagdav. (gexdee orxij boloxgyi, nadad tsalingaas gadna orlogo baix xeregtei) Tegexeer ni xodolgoonii dutagdaltaigaa temtsexeer shiidlee. Ogloo ert zuslangaas ax dyystei xamt orj ireed zamdaa geegdeed shuud Tuul gol ruu alxaj garav.
Exnii odor xaaguur yavaxaa medexgyi xarsan zyg rygee darj garlaa. Zugaatai bailaa. Getel yax argagyi 1 yum ygyilegdej baix yum aa. (Medeej duu, xogjim) Ter doroo gertee ireed money avaad delgyyr orj I Pod Nano gedeg shinjlex uxaanii gaixamshigt byteel olj avlaa. Bainga sonsdog xed deeree nemeed Bizet-iin Carmen duuriig xuulaad avlaa. Dajgyi shyy.
Udirtgal xogjimiig ni tavichixaad alxaltiinxaa 2 odor darj garlaa. Ene udaa byr xoroololoos garch alxaad Enxtaivanii orgon choloogoor darj baisnaa tov shuudan xyreed tendeesee uragshaa ergej Xuurai gazar deer barisan ix tom gyyr davaad torson nutgiin zaxaar shyrgeed tsaash ni tov tsengeldexiig xormoidood Soyombot xoshoog eorooldood ter chigeeree Marshal guain gyyr xyrev. Exnii odor ch gesen tiishee ochson l doo gexdee yerlesen Tuul goliig xaralgyi naad ereg deer ni "byasalgal" yildej baigaad butsan. Xarin ene udaa xyrenten yerlex Tuuliin usiig yzengyytee ergesen. Ter doroo shyy... Nasandaa xezee ch iim xurdan goliin ereg deerees butsaj bsangyi...
3 odriin ogloo zusalngaas orj irengyytee shuud gertee buulaa. Getel Disaster!!! Tylxyyr gedeg yum xen negen VIP xynd xyrgej ogox bolloo. Chi yav, ygyi ter yavna gedeg margaan yysexees ni omno :-Ariunaag bi sain tanina gej Dylzen xeldeg shig tylxyyriig ni avaad l yavaxaar tolovloson zygeesee shal oor zygt buyu 1 xoroolol garaad alxlaa. Zamd adal yavdal taaraldsan ch ygyi ug ni adal yavdal xyssen yum.
Amralt yag ene xeveer yrgeljilvel, ajil deer tolovloj bsan byx zyil salxind xiisex bololtoi.
Exnii odor xaaguur yavaxaa medexgyi xarsan zyg rygee darj garlaa. Zugaatai bailaa. Getel yax argagyi 1 yum ygyilegdej baix yum aa. (Medeej duu, xogjim) Ter doroo gertee ireed money avaad delgyyr orj I Pod Nano gedeg shinjlex uxaanii gaixamshigt byteel olj avlaa. Bainga sonsdog xed deeree nemeed Bizet-iin Carmen duuriig xuulaad avlaa. Dajgyi shyy.
Udirtgal xogjimiig ni tavichixaad alxaltiinxaa 2 odor darj garlaa. Ene udaa byr xoroololoos garch alxaad Enxtaivanii orgon choloogoor darj baisnaa tov shuudan xyreed tendeesee uragshaa ergej Xuurai gazar deer barisan ix tom gyyr davaad torson nutgiin zaxaar shyrgeed tsaash ni tov tsengeldexiig xormoidood Soyombot xoshoog eorooldood ter chigeeree Marshal guain gyyr xyrev. Exnii odor ch gesen tiishee ochson l doo gexdee yerlesen Tuul goliig xaralgyi naad ereg deer ni "byasalgal" yildej baigaad butsan. Xarin ene udaa xyrenten yerlex Tuuliin usiig yzengyytee ergesen. Ter doroo shyy... Nasandaa xezee ch iim xurdan goliin ereg deerees butsaj bsangyi...
3 odriin ogloo zusalngaas orj irengyytee shuud gertee buulaa. Getel Disaster!!! Tylxyyr gedeg yum xen negen VIP xynd xyrgej ogox bolloo. Chi yav, ygyi ter yavna gedeg margaan yysexees ni omno :-Ariunaag bi sain tanina gej Dylzen xeldeg shig tylxyyriig ni avaad l yavaxaar tolovloson zygeesee shal oor zygt buyu 1 xoroolol garaad alxlaa. Zamd adal yavdal taaraldsan ch ygyi ug ni adal yavdal xyssen yum.
Amralt yag ene xeveer yrgeljilvel, ajil deer tolovloj bsan byx zyil salxind xiisex bololtoi.
Wednesday, July 15, 2009
Wellness Program


Миний бие сайн дураараа (заримдаа албадлагаар) Эрүүл мэндийн боловсрол олгох лекцэнд суух дуртай. Хамгийн эхлээд Архины хор уршиг гэдэг сэдэвт лекцэнд явах гэсэн чинь намайг энэ талын "мэдлэг-туршлага" арвин их гээд явуулалгүй харин насандаа 1-2 удаа задласан шилтэй архи харсан болов уу гэж бодогдмоор 2 охиныг явуулж билээ. Үүний дараа Зүрхээ хэрхэн хамгаалах вэ гэдэг сургалтанд явуулсан боловч тэндээс нэг зүйл олж мэдсэн юм. Тэр нь юу вэ гэвэл зүрх гэдэг эрхтэн нь хүний биеэр хүчилтөрөгчтэй цус шахдаг болохоос биш хүн амьтанд дурлаад байдаг эрхтэн биш ажээ. За энэ ч яахав. Өчигдөр Тамхины хор хөнөөл гэдэг лекцэнд суулаа. Нөгөө л насаараа сонссон тамхи муу, муухай тухай 15 минут орчим ярьж байснаа асуулт байна уу гэдэг юм байна. Хүмүүс тамхинаас гарах гэсэн бүтэлгүй оролдлогуудаа дурсаж байтал гэнэт нэр нь тодроогүй баатар болохыг хүссэн нэг залуу "Ажилдаа ирэхдээ тамхи авч ирсэн хүний тамхийг нь хураагаад, байгууллагын цайны газарт тамхи худалдахгүй" байхыг уриалдаг байна ш дээ. Түүний энэ саналыг сургуулийн ширээний цаанаас босоод 2 сар болж байгаа охиноос өөр хүн дэмждэггүй ээ хөөрхий. Шувуунаас жаахан тархитай гар шиг санагддаг байна шүү.
Tuesday, July 14, 2009
Аз жаргалын эрэлд (Pursuit of HAPPYNESS)

АЗ ЖАРГАЛ ХААНА БАЙДАГ БОЛООД ТҮҮНИЙГ ХЭРХЭН ОЛОХ ВЭ ?
(АЗ ЖАРГАЛЫН ЭРЭЛЧДЭД ӨГӨХ ЗӨВЛӨМЖ)
Энэхүү зөвлөмжийг бичих болсон шалтгаан нь би өөрийн олон жилийн идэвхитэй эрлийнхээ үр дүнд аз жаргалыг олсон бөгөөд энд хүрэхэд хэдий хугацаа, хичээл зүтгэл, шаардагдсан талаар өгүүлэхийг зорьсон болно. Аз жаргалаа олсон гэдгээ таньж, мэдэхэд зарцуулсан хугацаа маань аз жаргалаа олохоос ч их хугацаа шаардсан болохыг хэлэхгүй байхын аргагүй. Мөн та бидний хооронд аз жаргал гэдгийг үнэлэх үнэлэмж, төсөөлөл харилцан адилгүй байхыг маргах аргагүй гэж бодож байна. За ингээд аз жаргалынхаа эрэлд мордоцгооё...
Нэг. Эрлийн эхлэл.
Аз жаргал гэдэг энэ хоёр үгийг салгаж бичиж болно. Мөн нийлүүлж бичээд Азжаргал гэж хүний нэр ч бас болгох боломжтой. Миний анхны танилцсан Азжаргал одоо 20 нас хүрсэн залуухан эмэгтэй байх ёстой. Хаана явдаг, юу хийдгийг нь мэдэхгүй ч харин түүний ээжийг олох л их амархан болов уу гэж бодож байна. Ээжийг нь олоод уулзвал Азжаргалыг олох боломжтой ч тэр залуу эмэгтэй таныг тэгтэл нь их аз жаргалтай болгох нь юу л бол гэхдээ та очоод үзээрэй, юмыг яаж мэдэх вэ. Харин ээжээс нь Азжаргалыг хаанаас анх олсон талаар асуувал хэлж өгөх нь дамжиггүй бизээ...
Аз жаргалын эрэл хүн төрлөхтөн үүссэн цагаас эхэлсэн гэвэл би лав үнэмшихгүй яагаад гэвэл хүн төрхөлтөн үүсэх тэр үед би байгаагүйгээс гадна намайг төрүүлж өсгөх эцэг эхийн, эцэг эх ч тэнд байгаагүй гэж бодож байна. Хэрэв хүн төрлөхтөн үүссэн яг тэр цагт хэрэв тэдний ядаж нэг нь байсан бол ямар ч гэсэн аз жаргалыг хаанаас эхэлж хайсан, хаана байж болох талаар үр удамдаа заавал хэлсэн байх ёстой бөгөөд түүнийг нь ч бас би мэддэг байх ёстой. Гэтэл би төрөнгүүтээ аз жаргал гэж юу болохыг мэддэгүй байсан болохоор, миний амьдралын эхний үе маш хязгаарлагдмал хүрээнд эргэлдэж байлаа. Тийм ч учраас надаас өмнө болон хойно төрсөн бүх хүмүүс аз жаргал гэж юу болохыг мэддэггүй байсан болохоор тэдний (тэд гэдэгт уншигч та ч бас багтана) хэн нь ч аз жаргалыг хаанаас эрэх ёстойгоо мэдэхгүй байсан гэдэгтэй мөрийцөхөд бэлэн байна.
Аз жаргалын эрэлд гарахын тулд нарт хорвоод заавал мэндэлсэн байх ёстой. Төрөөгүй хүн хэзээ ч аз жаргалын эрэлд гарах ямар ч боломжгүй гэдгийг мартаж болохгүй. Тийм учраас жирэмсэн эхчүүд хүүхдээ төрөнгүүт дотроо байсан хүнд ачаанаас л салж, төрсөн хүүхдийнхээ хувь заяа, сургууль соёл гэсэн улам хүнд ачааг мөрөн дээрээ үүрэх болно. Зарим эцэг эхчүүд дээр хэлсэнчлэн хүүхдийнхээ хувь заяа гэсэн хүнд ачаа үүрч байгаагаа аз жаргалтай байна гэж үздэг бол тэдний жаргал нь эргээд хүүхдэд нь зовлон болдог. Би л хувьдаа үүнийг 100 % үнэн гэдгийг баталж чадна...
Би анх эхээс төрөнгүүтээ хачин их даарсан болохоор надад дулаан хувцас, өлгий хэрэг болсон байж таараа. Монголчууд төрөөгүй хүүхдэд төмөр өлгий бэлдлээ гэж хүүхдээ төрөхөөс өмнө аливаа нэг зүйл бэлдэхээс цээрлэдэг (уг нь бэлдсэн байвал дээр л дээ) болохоор надад төрсөн даруйдаа, миний гээд өмсөх хувцас, өлгий энэ тэр байсангүй. Харин намайг нүдээ нээх үед над руу хачин дулаахан харцаар өөдөөс минь харсан залуухан эмэгтэй өвөртөө авахад би хөлдөж үхэх аюулаас аврагдсан юм. Уг нь ч жаахан зөрүүд зан маань хөдлөөд гөжмөөр санагдсан ч бас эхний уулзалтаар хүмүүст эвгүй сэтгэгдэл төрүүлмээргүй санагдсаныг хэлье.
Удалгүй бас л нэг аюул над руу заналхийлсэн нь өлсөх гэдэг аймаар зүйл байлаа. Юу юугүй гэдэс ходоод хоорондоо наалдах шахаад ямар нэг аргаар тэр хоосон орон зайг дүүргэх хэрэгтэй болсоноо хамгийн сайн мэддэг аргаараа хэллээ. Намайг хөлдөж үхэх аюулаас аварсан тэр нүдэнд дулаахан эмэгтэй дахиад л зөөлхөн, бас дулаахан гараараа тэврэн өргөж надад мөөмөө миний ам руу дөхүүллээ. Намайг нарт ертөнцөд ирэхээр сонгогдож байх үе, бидэнд зориулсан хичээл дээр хоолыг амаараа иддэг гэж зааж байсаныг мартаагүй байсан болохоор хэр сайн сурагч гэдгээ харуулах гээд тэр мөөмнөөс гарах сүүний амтыг мэдэхгүй мөртлөө хамаг чадлаараа хөхөж гарлаа. Анхандаа бараг юу ч гарахгүй болохоор нь буруу хөхөөд байгаа юм болов уу гэж хэсэг гайхсан ч гэсэн сулруулалгүй хөхсөөр байгаад жаахан чихэрлэг цайвар шингэн гаргаж чадсан нь миний хүн төрлийг олсоос хойш хамгийн анх удаа хийсэн АҮК бүхий үйлдэл байлаа. АҮК нь аж үйлдвэрийн комбинат биш ашигт үйлийн коэффицент гэж ойлгохыг энэ ялдамд сануулья.
Анх удаа хөлс хөдөлмөрөө урсган байж идсэн тэр зоог амттай байсан гэдэгтэй би хэнтэй ч мөрийцөхөд бэлэн байна. Яагаад гэхээр ямар нэгэн хөхтөн амьтаны сүү, тэр бүү хэл шинжлэх ухааны ололт амжилтын дүнд бүтээсэн хуурай сүү бүр ч биш харин намайг тээж төрүүлсэн, намайг анх харсан тэр залуухан үзэсгэлэнтэй эмэгтэйн хайр, элбэрэл хэмээгч агуу амтлагчаар амталсан сүү байлаа.
Танд өгүүлж буй тэр залуухан, үзэсгэлэнтэй эмэгтэйг миний ээж, миний өмгөөлөгч, хамгаалагч, бүх наснаараа надад үнэнч найз охин минь юм байна гэж анхны уулзалтаар мэдсэн билээ...
ЭЭЖ – гэдгийг дэлхийн хамгийн нэр хүнд бүхий Wikipedia нэвтэрхий толь бичигт: “A mother is a biological and/or social female parent of an offspring. In the case of a mammal such as a human, the biological mother gestates a fertilized ovum, which is called first an embryo, and then a fetus. This gestation occurs in the mother's uterus from conception until the fetus is sufficiently developed to be born. The mother then goes into labor and gives birth. Once the child is born, the mother produces milk in a process called lactation to feed the child; often the mother's breast milk is the child's sole nourishment for the first year or more of the child's life.
The title mother is often given to a woman other than biological parent, if it is she who fulfills the social role. This is most commonly either an adoptive mother or a stepmother (the biologically unrelated wife of a child's father). Currently, with advances in reproductive technologies, the function of biological motherhood can be split between the genetic mother (who provides the ovum) and the gestational mother (who carries the pregnancy), and in theory neither might be the social mother (the one who brings up the child).
Mothers have historically fulfilled the primary role in the raising of children, but since the late 20th century, the role of the father in child care has been given greater prominence in most Western countries.
The experience of motherhood varies greatly depending upon location. The organization Save the Children has ranked the countries of the world, and found that Scandinavian countries are the best places to be a mother, whereas countries in sub-Saharan Africa are the worst.[3] A mother in the bottom 10 countries is over 750 times more likely to die in pregnancy or childbirth, compared to a mother in the top 10 countries, and a mother in the bottom 10 countries is 28 times more likely to see her child die before reaching his or her first birthday.” хэмээн тодорхойлсон байна.
(АЗ ЖАРГАЛЫН ЭРЭЛЧДЭД ӨГӨХ ЗӨВЛӨМЖ)
Энэхүү зөвлөмжийг бичих болсон шалтгаан нь би өөрийн олон жилийн идэвхитэй эрлийнхээ үр дүнд аз жаргалыг олсон бөгөөд энд хүрэхэд хэдий хугацаа, хичээл зүтгэл, шаардагдсан талаар өгүүлэхийг зорьсон болно. Аз жаргалаа олсон гэдгээ таньж, мэдэхэд зарцуулсан хугацаа маань аз жаргалаа олохоос ч их хугацаа шаардсан болохыг хэлэхгүй байхын аргагүй. Мөн та бидний хооронд аз жаргал гэдгийг үнэлэх үнэлэмж, төсөөлөл харилцан адилгүй байхыг маргах аргагүй гэж бодож байна. За ингээд аз жаргалынхаа эрэлд мордоцгооё...
Нэг. Эрлийн эхлэл.
Аз жаргал гэдэг энэ хоёр үгийг салгаж бичиж болно. Мөн нийлүүлж бичээд Азжаргал гэж хүний нэр ч бас болгох боломжтой. Миний анхны танилцсан Азжаргал одоо 20 нас хүрсэн залуухан эмэгтэй байх ёстой. Хаана явдаг, юу хийдгийг нь мэдэхгүй ч харин түүний ээжийг олох л их амархан болов уу гэж бодож байна. Ээжийг нь олоод уулзвал Азжаргалыг олох боломжтой ч тэр залуу эмэгтэй таныг тэгтэл нь их аз жаргалтай болгох нь юу л бол гэхдээ та очоод үзээрэй, юмыг яаж мэдэх вэ. Харин ээжээс нь Азжаргалыг хаанаас анх олсон талаар асуувал хэлж өгөх нь дамжиггүй бизээ...
Аз жаргалын эрэл хүн төрлөхтөн үүссэн цагаас эхэлсэн гэвэл би лав үнэмшихгүй яагаад гэвэл хүн төрхөлтөн үүсэх тэр үед би байгаагүйгээс гадна намайг төрүүлж өсгөх эцэг эхийн, эцэг эх ч тэнд байгаагүй гэж бодож байна. Хэрэв хүн төрлөхтөн үүссэн яг тэр цагт хэрэв тэдний ядаж нэг нь байсан бол ямар ч гэсэн аз жаргалыг хаанаас эхэлж хайсан, хаана байж болох талаар үр удамдаа заавал хэлсэн байх ёстой бөгөөд түүнийг нь ч бас би мэддэг байх ёстой. Гэтэл би төрөнгүүтээ аз жаргал гэж юу болохыг мэддэгүй байсан болохоор, миний амьдралын эхний үе маш хязгаарлагдмал хүрээнд эргэлдэж байлаа. Тийм ч учраас надаас өмнө болон хойно төрсөн бүх хүмүүс аз жаргал гэж юу болохыг мэддэггүй байсан болохоор тэдний (тэд гэдэгт уншигч та ч бас багтана) хэн нь ч аз жаргалыг хаанаас эрэх ёстойгоо мэдэхгүй байсан гэдэгтэй мөрийцөхөд бэлэн байна.
Аз жаргалын эрэлд гарахын тулд нарт хорвоод заавал мэндэлсэн байх ёстой. Төрөөгүй хүн хэзээ ч аз жаргалын эрэлд гарах ямар ч боломжгүй гэдгийг мартаж болохгүй. Тийм учраас жирэмсэн эхчүүд хүүхдээ төрөнгүүт дотроо байсан хүнд ачаанаас л салж, төрсөн хүүхдийнхээ хувь заяа, сургууль соёл гэсэн улам хүнд ачааг мөрөн дээрээ үүрэх болно. Зарим эцэг эхчүүд дээр хэлсэнчлэн хүүхдийнхээ хувь заяа гэсэн хүнд ачаа үүрч байгаагаа аз жаргалтай байна гэж үздэг бол тэдний жаргал нь эргээд хүүхдэд нь зовлон болдог. Би л хувьдаа үүнийг 100 % үнэн гэдгийг баталж чадна...
Би анх эхээс төрөнгүүтээ хачин их даарсан болохоор надад дулаан хувцас, өлгий хэрэг болсон байж таараа. Монголчууд төрөөгүй хүүхдэд төмөр өлгий бэлдлээ гэж хүүхдээ төрөхөөс өмнө аливаа нэг зүйл бэлдэхээс цээрлэдэг (уг нь бэлдсэн байвал дээр л дээ) болохоор надад төрсөн даруйдаа, миний гээд өмсөх хувцас, өлгий энэ тэр байсангүй. Харин намайг нүдээ нээх үед над руу хачин дулаахан харцаар өөдөөс минь харсан залуухан эмэгтэй өвөртөө авахад би хөлдөж үхэх аюулаас аврагдсан юм. Уг нь ч жаахан зөрүүд зан маань хөдлөөд гөжмөөр санагдсан ч бас эхний уулзалтаар хүмүүст эвгүй сэтгэгдэл төрүүлмээргүй санагдсаныг хэлье.
Удалгүй бас л нэг аюул над руу заналхийлсэн нь өлсөх гэдэг аймаар зүйл байлаа. Юу юугүй гэдэс ходоод хоорондоо наалдах шахаад ямар нэг аргаар тэр хоосон орон зайг дүүргэх хэрэгтэй болсоноо хамгийн сайн мэддэг аргаараа хэллээ. Намайг хөлдөж үхэх аюулаас аварсан тэр нүдэнд дулаахан эмэгтэй дахиад л зөөлхөн, бас дулаахан гараараа тэврэн өргөж надад мөөмөө миний ам руу дөхүүллээ. Намайг нарт ертөнцөд ирэхээр сонгогдож байх үе, бидэнд зориулсан хичээл дээр хоолыг амаараа иддэг гэж зааж байсаныг мартаагүй байсан болохоор хэр сайн сурагч гэдгээ харуулах гээд тэр мөөмнөөс гарах сүүний амтыг мэдэхгүй мөртлөө хамаг чадлаараа хөхөж гарлаа. Анхандаа бараг юу ч гарахгүй болохоор нь буруу хөхөөд байгаа юм болов уу гэж хэсэг гайхсан ч гэсэн сулруулалгүй хөхсөөр байгаад жаахан чихэрлэг цайвар шингэн гаргаж чадсан нь миний хүн төрлийг олсоос хойш хамгийн анх удаа хийсэн АҮК бүхий үйлдэл байлаа. АҮК нь аж үйлдвэрийн комбинат биш ашигт үйлийн коэффицент гэж ойлгохыг энэ ялдамд сануулья.
Анх удаа хөлс хөдөлмөрөө урсган байж идсэн тэр зоог амттай байсан гэдэгтэй би хэнтэй ч мөрийцөхөд бэлэн байна. Яагаад гэхээр ямар нэгэн хөхтөн амьтаны сүү, тэр бүү хэл шинжлэх ухааны ололт амжилтын дүнд бүтээсэн хуурай сүү бүр ч биш харин намайг тээж төрүүлсэн, намайг анх харсан тэр залуухан үзэсгэлэнтэй эмэгтэйн хайр, элбэрэл хэмээгч агуу амтлагчаар амталсан сүү байлаа.
Танд өгүүлж буй тэр залуухан, үзэсгэлэнтэй эмэгтэйг миний ээж, миний өмгөөлөгч, хамгаалагч, бүх наснаараа надад үнэнч найз охин минь юм байна гэж анхны уулзалтаар мэдсэн билээ...
ЭЭЖ – гэдгийг дэлхийн хамгийн нэр хүнд бүхий Wikipedia нэвтэрхий толь бичигт: “A mother is a biological and/or social female parent of an offspring. In the case of a mammal such as a human, the biological mother gestates a fertilized ovum, which is called first an embryo, and then a fetus. This gestation occurs in the mother's uterus from conception until the fetus is sufficiently developed to be born. The mother then goes into labor and gives birth. Once the child is born, the mother produces milk in a process called lactation to feed the child; often the mother's breast milk is the child's sole nourishment for the first year or more of the child's life.
The title mother is often given to a woman other than biological parent, if it is she who fulfills the social role. This is most commonly either an adoptive mother or a stepmother (the biologically unrelated wife of a child's father). Currently, with advances in reproductive technologies, the function of biological motherhood can be split between the genetic mother (who provides the ovum) and the gestational mother (who carries the pregnancy), and in theory neither might be the social mother (the one who brings up the child).
Mothers have historically fulfilled the primary role in the raising of children, but since the late 20th century, the role of the father in child care has been given greater prominence in most Western countries.
The experience of motherhood varies greatly depending upon location. The organization Save the Children has ranked the countries of the world, and found that Scandinavian countries are the best places to be a mother, whereas countries in sub-Saharan Africa are the worst.[3] A mother in the bottom 10 countries is over 750 times more likely to die in pregnancy or childbirth, compared to a mother in the top 10 countries, and a mother in the bottom 10 countries is 28 times more likely to see her child die before reaching his or her first birthday.” хэмээн тодорхойлсон байна.
Үүнийг агуу их Монгол хэлнээ хэсэгчлэн хөрвүүлвэл: “Ээж гэдэг нь шинэ төрсөн хүүхдийн биологийн болон нийгмийн асран хамгаалагч хүмүүн гэдэг нэгэн төрлийн хөхтөн билээ гэж эхлээд нилээн олон зүйлийг нуршсан байна.
Харин ээж гэдэг үгийг Я.Цэвэлийн Монгол хэлний тайлбар толь дээр “ эх, бөөрөнхий биеийг минь төрүүлсэн ээжийнхээ ачийг яанам бэ...” гэсэн байхыг харж болно.
Би үүнтэй санал нэгдэхгүй. Харин ч ээж гэдгийг энэ олон үг нуршин тодорхойлохоос илүү ганцхан ХАЙР-ЭЛБЭРЭЛ гэж хэлмээр санагддаг.
...Гэдэс цадсаны дараа хэсэг ядарлаа. Энэ ядаргаа миний мэдэрсэн хамгийн анхны, сэтгэл хангалуун ядралт байсан юм. Хожим мэдэхнээ миний сурсан эх хэлэн дээр энэ ядралтыг цадалт гэж нэрлэдэг болохыг мэдсэн юм. Нэгэнт ядарсан болохоор унтаж амрах хэрэгтэй боллоо. Тэр үед би маш их унтдаг байсан юм. Ямартаа л хамаг хийх ажлаа орхиод өдөрт бараг хорь гаруй цаг унтаж байх вэ дээ.
Уг нь унтаад байвал унтаад л байх тэр үед намайг юу сэрээдэг байсан бэ гэвэл бие засах үйлдэл буюу одоогийн хэлээр “00-дох” юм. Хуримтлагдсан хоол тэжээлийг тэр чигээр нь хадгалаад байж болдог юм байх гэсэн миний ойлголтыг анхны “00”-долт тасалдуулсан нь байгал дэлхий дээр оршин сууж буй бүх хүмүүс, амьтдын хийдэг ердийн үйлдэл байсныг би тэрхэн үед мэдээгүй бөгөөд бусдад бүү хэл надад ч таатай бус үнэртэй тэрхүү боловсорч гүйцсэн тэжээлийг гадагшлуулахад нэн таатай болохыг үгээр тайлбарлах аргагүй. Хэрэв байнга завтай байдаг бол хийгээд байж болмоор л ажил юм байна гэдгийг би анхны “00”-долтоос мэдсэн бөгөөд харин хичнээн ч их завтай байгаад нэгэнт боловсорсон хүнс гэдсэнд минь үгүй бол яаж ч хүсээд боломжгүй гэдгийг бас мэдсэн билээ.
Үнэндээ тэр үед надад мэддэг нэг ч монгол үг байсангүй. Ямар ч гэсэн өөрийнхөө мэддэг аргаараа “00”-длоо гэдгээ ээждээ эмээнгүй хэллээ. Ээж миний айж, эмээсэнийг мэдсэн эсэхийг санахгүй байна, харин ямар нэгэн сэжиглэж цамаархсан шинжгүйгээр миний гадагшлуулсан нөгөө эвгүй үнэртэй боловсорч гүйцсэн ялгадсыг ядах юмгүй цэвэрлэж орхисон юм.
Ямар нэгэн түүртэх зүйлгүйгээр энэ бүхнийг хийж байгааг нь хараад би ээжийгээ бүх насаараа энэ ажлыг хийж байгаа юм болов уу гэж бодож байснаа нуух аргагүй. Энэ бүхнийг хийж байхдаа тэр намайг нэг л өвөрмөц, дулаан харцаар харж, энхрийлж, үнэрлэн үнсэж байсан заримдаа таатай ч юм шиг заримдаа залхмаар ч юм шиг эхэндээ санагдаж байсан боловч нэг л мэдэхэд би түүний энэ энхрийлэлгүйгээр байвал би таних хүнгүй энэ хорвоод яаж ганцаараа байх вэ гэдгээс айж эхэллээ.
Энэ хорвоод мэндэлсэн анхны өдөр ийнхүү өндөрлөхөд би ээжийгээ танидаг, тэр надад хайртай, тэр намайг тэжээдэг, харанхуйгаас хамгаалдаг гээд түүний тухай багагүй мэдлэгтэй болсон байв.
Дараа дараагийн өдрүүдэд энэ бүхэн ямар ч өөрчлөлтгүй давтагдаж байтал намайг /уг нь ээж бид хоёрыг/ төрөх эмнэлэгээс гаргах цаг болсон гэж дуулдлаа. Уг нь би төрсөн газраа бүх насаараа байх юм болов уу гэж бодож байсан болохоор бас ч сонин санагдаж байлаа. Анх төрсөн газарт намайг нимгэн даавуун өлгийгөөр өлгийдөж байсан бол түүний гадуур зузаан гэгчийн даавуугаар хийсэн хөнжилөөр ороолоо. Халуун гэж жигтэйхэн, хөдлөхөд зовлонтой, арай гэж л хөлийнхөө үзүүрийг л хөдөлгөж болж байв. Гэнэт намайг нэг өтгөн хоолойтой, урьд нь огт харж байгаагүй хүн тэврэн өргөлөө. Би ээжийгээ олж харах гээд хичнээн их оролдсон боловч нөгөө зузаан өлгийнөөс болоод чөлөөтэй эргэж болохгүй намайг сандаргалаа.
Би ганц чаддаг аргаараа арай гэж танилцаад байсан ээжийгээ дуудлаа. Гэтэл ээжийн дуу хажууханд сонсогдож байна. Ямар ч гэсэн намайг хаяагүй байгааг нь мэдээд сэтгэл амрах гэтэл хачин чанга чимээтэй, сэрүүн газарт намайг авч явлаа. Удалгүй сууж байгаа мөртлөө өөрөө явдаг зүйлд оруулсанаар миний аялал үргэлжилсээр эцэст нь хаана ч юм бүү мэд нэгэн газарт ирсэн нь миний өссөн, цаашид амьдрах гэр маань байлаа.
Төрөх газраас гарахад тосож авсан эрдүү хоолойтой хүн надад ээжтэй минь адилхан хандаж, хайрлаж байсан ч намайг хөхөөрөө хооллодоггүй бас “00”-дсоны дараа цэвэрлэдэггүй байсан ч салхинд гаргах, өвөр дээрээ авч, суух, алхах, гадагшаа салхинд авч гарах гээд намайг аз жаргалтай амьдрах, надад таалагддаг бүхнийг минь бүрдүүлэх гэж маш их хүчээ зарцуулдаг байлаа.
Энд бас нэг сонин зүйлийг хэлэхэд гадагшаа гарах, усанд орох гэдэг хоёр цоо шинэ зүйлс миний амьдралд орж ирсэн юм. Гадагшаа гарах гэдэг нь зузаан хөнжилд өлгийдүүлж, гэрээсээ огт өөр орчинд одох бөгөөд тэнд юм бүхэн сонирхолтой, хачирхалтай байв. Гадаа зугаалахад аймаар бас элэглэмээр зүйлс ч тохиолдох нь элбэг байдаг бол усанд орох нь миний дассан, хуучин орчинтой төстэй байдаг болохоор надад их таалагддаг байлаа.
Гадагшаа гарахад зузаан хөнжилд эхэлж өлгийдөөд эргэж орж ирээд өлгийг тайлж хөнгөлдөг бол усанд ороход бүр эсрэгээрээ, эхлээд миний хамаг өлгий, хувцсыг /хувцас гэхэд хэцүү л юм өмсүүлдэг байсан/ тайлаад, усанд орсоны дараа даарна гэж нэг аюултай юм болохоос хамгаалж ямар ч сонголтгүй дорхноо багадчихдаг цамц өмсүүлээд дээрээс нь өлгийддэг байлаа.
Ер нь би төрсөнөөсөө авхуулаад өлгийдүүлэх дургүй байсан ч намайг миний аав, ээж хоёр миний саналыг харгалзан үзэлгүй өлгийдөн баглаж унтуулдаг байсаныг гайхдаг юм. Яагаад тэгдэг байсныг би 10 гаруй настай болсон хойноо л бүх нялх хүүхдүүдийг баглан өлгийддөг болохыг мэдсэн болохоос ач холбогдлыг нь ердөө л тэвэрч явахад амар байхын тулд өлгийддөг юм байна гэж ойлгож байв.
Төрсөнөөс хойш надад заналхийлж байсан аюул гэвэл, нэгдүгээрт: өлсөх, хоёрдугаарт: хөдөлмөрлөсөний дараа ядрах, гуравдугаарт: усанд орох эсвэл гадагшаа гарахад даарах зэргийг л хэлэх байна. Түүнээс бусад нь гэвэл нөгөө миний амьдралын хамгийн аз жаргалтай мөчүүд байлаа.
Намайг төрөх газраас гарахад манай гэр бүлд аав, ээж хоёроос гадна миний эгч, ах хоёр тосож авсан юм. Тэдний гар нь зөөлхөн, миний нялзрай биеийг өвтгөдөггүй байсан. Эгчийг би жижгээр хувилсан ээж гэхдээ намайг хөхөөрөө хоолохгүй ч хэзээ нэгэн цагт хэн нэг хүүхдийг хөхүүлж хооллоно гэж мэдэж байсан бол ахыг харин аавын дотнын нөхөр нь байгаасай гэж хүсдэг байлаа. Миний хүссэнээр ч тэд хожим сайн нөхөд болцгоосон.
Аав тамхи татна. Тамхины утаа миний хувьд анхандаа муухай санагддаг байсан ч сүүлдээ дасаж заримдаа аавыг тамхи татахгүй бол татахыг гуйдаг байлаа. Аав тамхи татаж байхдаа маш завгүй болж юуг ч юм нэг зүйлд бодлогошрон суудаг байв. Би ч гэсэн тэр үед аав шиг том болж байгаад тамхийг ч татна, татахдаа харин бодлогоширолгүй, хөдөлгөөнтэй татна гэж боддог байсан. Ээж тамхи татдаггүй байсан нь үнэхээр гайхамшигтай. Хэрэв би ээж, эгч хоёрыг амандаа тамхи зуугаад бодлогоширч байгааг төсөөлвөл: за за бүтэхгүй юм байна. Яаж ч төсөөлөх боломжгүй тул болихоор шийдлээ.
Намайг төрсний эхний хэдэн 10 жилд надад хамрын ханиад хүрэхээс өөр ямар нэгэн зовлон байсангүй. Би ч бас аз жаргалын эрэлд гарсангүй. Яагаад гэвэл тэр үед Монголд ирсэн АНУ-ын дуучин энх тайвны төлөө цогтой тэмцэгч Дин Рид хэлэхдээ: Монголд хамгийн аз жаргалтай хүмүүс бол хүүхдүүд юм гээд миний аз жаргалтай гэдгийг надаас түрүүлж мэдээд, надад итгүүлсэн болохоор би эхний битгий хэл бараг 18 нас хүртлээ аз жаргалд умбаж байлаа. Тэгэхээр би л хувьдаа аз жаргалыг 18 нас хүртлээ хайсангүй, хайх ч хэрэг байсангүй.
Харин ээж гэдэг үгийг Я.Цэвэлийн Монгол хэлний тайлбар толь дээр “ эх, бөөрөнхий биеийг минь төрүүлсэн ээжийнхээ ачийг яанам бэ...” гэсэн байхыг харж болно.
Би үүнтэй санал нэгдэхгүй. Харин ч ээж гэдгийг энэ олон үг нуршин тодорхойлохоос илүү ганцхан ХАЙР-ЭЛБЭРЭЛ гэж хэлмээр санагддаг.
...Гэдэс цадсаны дараа хэсэг ядарлаа. Энэ ядаргаа миний мэдэрсэн хамгийн анхны, сэтгэл хангалуун ядралт байсан юм. Хожим мэдэхнээ миний сурсан эх хэлэн дээр энэ ядралтыг цадалт гэж нэрлэдэг болохыг мэдсэн юм. Нэгэнт ядарсан болохоор унтаж амрах хэрэгтэй боллоо. Тэр үед би маш их унтдаг байсан юм. Ямартаа л хамаг хийх ажлаа орхиод өдөрт бараг хорь гаруй цаг унтаж байх вэ дээ.
Уг нь унтаад байвал унтаад л байх тэр үед намайг юу сэрээдэг байсан бэ гэвэл бие засах үйлдэл буюу одоогийн хэлээр “00-дох” юм. Хуримтлагдсан хоол тэжээлийг тэр чигээр нь хадгалаад байж болдог юм байх гэсэн миний ойлголтыг анхны “00”-долт тасалдуулсан нь байгал дэлхий дээр оршин сууж буй бүх хүмүүс, амьтдын хийдэг ердийн үйлдэл байсныг би тэрхэн үед мэдээгүй бөгөөд бусдад бүү хэл надад ч таатай бус үнэртэй тэрхүү боловсорч гүйцсэн тэжээлийг гадагшлуулахад нэн таатай болохыг үгээр тайлбарлах аргагүй. Хэрэв байнга завтай байдаг бол хийгээд байж болмоор л ажил юм байна гэдгийг би анхны “00”-долтоос мэдсэн бөгөөд харин хичнээн ч их завтай байгаад нэгэнт боловсорсон хүнс гэдсэнд минь үгүй бол яаж ч хүсээд боломжгүй гэдгийг бас мэдсэн билээ.
Үнэндээ тэр үед надад мэддэг нэг ч монгол үг байсангүй. Ямар ч гэсэн өөрийнхөө мэддэг аргаараа “00”-длоо гэдгээ ээждээ эмээнгүй хэллээ. Ээж миний айж, эмээсэнийг мэдсэн эсэхийг санахгүй байна, харин ямар нэгэн сэжиглэж цамаархсан шинжгүйгээр миний гадагшлуулсан нөгөө эвгүй үнэртэй боловсорч гүйцсэн ялгадсыг ядах юмгүй цэвэрлэж орхисон юм.
Ямар нэгэн түүртэх зүйлгүйгээр энэ бүхнийг хийж байгааг нь хараад би ээжийгээ бүх насаараа энэ ажлыг хийж байгаа юм болов уу гэж бодож байснаа нуух аргагүй. Энэ бүхнийг хийж байхдаа тэр намайг нэг л өвөрмөц, дулаан харцаар харж, энхрийлж, үнэрлэн үнсэж байсан заримдаа таатай ч юм шиг заримдаа залхмаар ч юм шиг эхэндээ санагдаж байсан боловч нэг л мэдэхэд би түүний энэ энхрийлэлгүйгээр байвал би таних хүнгүй энэ хорвоод яаж ганцаараа байх вэ гэдгээс айж эхэллээ.
Энэ хорвоод мэндэлсэн анхны өдөр ийнхүү өндөрлөхөд би ээжийгээ танидаг, тэр надад хайртай, тэр намайг тэжээдэг, харанхуйгаас хамгаалдаг гээд түүний тухай багагүй мэдлэгтэй болсон байв.
Дараа дараагийн өдрүүдэд энэ бүхэн ямар ч өөрчлөлтгүй давтагдаж байтал намайг /уг нь ээж бид хоёрыг/ төрөх эмнэлэгээс гаргах цаг болсон гэж дуулдлаа. Уг нь би төрсөн газраа бүх насаараа байх юм болов уу гэж бодож байсан болохоор бас ч сонин санагдаж байлаа. Анх төрсөн газарт намайг нимгэн даавуун өлгийгөөр өлгийдөж байсан бол түүний гадуур зузаан гэгчийн даавуугаар хийсэн хөнжилөөр ороолоо. Халуун гэж жигтэйхэн, хөдлөхөд зовлонтой, арай гэж л хөлийнхөө үзүүрийг л хөдөлгөж болж байв. Гэнэт намайг нэг өтгөн хоолойтой, урьд нь огт харж байгаагүй хүн тэврэн өргөлөө. Би ээжийгээ олж харах гээд хичнээн их оролдсон боловч нөгөө зузаан өлгийнөөс болоод чөлөөтэй эргэж болохгүй намайг сандаргалаа.
Би ганц чаддаг аргаараа арай гэж танилцаад байсан ээжийгээ дуудлаа. Гэтэл ээжийн дуу хажууханд сонсогдож байна. Ямар ч гэсэн намайг хаяагүй байгааг нь мэдээд сэтгэл амрах гэтэл хачин чанга чимээтэй, сэрүүн газарт намайг авч явлаа. Удалгүй сууж байгаа мөртлөө өөрөө явдаг зүйлд оруулсанаар миний аялал үргэлжилсээр эцэст нь хаана ч юм бүү мэд нэгэн газарт ирсэн нь миний өссөн, цаашид амьдрах гэр маань байлаа.
Төрөх газраас гарахад тосож авсан эрдүү хоолойтой хүн надад ээжтэй минь адилхан хандаж, хайрлаж байсан ч намайг хөхөөрөө хооллодоггүй бас “00”-дсоны дараа цэвэрлэдэггүй байсан ч салхинд гаргах, өвөр дээрээ авч, суух, алхах, гадагшаа салхинд авч гарах гээд намайг аз жаргалтай амьдрах, надад таалагддаг бүхнийг минь бүрдүүлэх гэж маш их хүчээ зарцуулдаг байлаа.
Энд бас нэг сонин зүйлийг хэлэхэд гадагшаа гарах, усанд орох гэдэг хоёр цоо шинэ зүйлс миний амьдралд орж ирсэн юм. Гадагшаа гарах гэдэг нь зузаан хөнжилд өлгийдүүлж, гэрээсээ огт өөр орчинд одох бөгөөд тэнд юм бүхэн сонирхолтой, хачирхалтай байв. Гадаа зугаалахад аймаар бас элэглэмээр зүйлс ч тохиолдох нь элбэг байдаг бол усанд орох нь миний дассан, хуучин орчинтой төстэй байдаг болохоор надад их таалагддаг байлаа.
Гадагшаа гарахад зузаан хөнжилд эхэлж өлгийдөөд эргэж орж ирээд өлгийг тайлж хөнгөлдөг бол усанд ороход бүр эсрэгээрээ, эхлээд миний хамаг өлгий, хувцсыг /хувцас гэхэд хэцүү л юм өмсүүлдэг байсан/ тайлаад, усанд орсоны дараа даарна гэж нэг аюултай юм болохоос хамгаалж ямар ч сонголтгүй дорхноо багадчихдаг цамц өмсүүлээд дээрээс нь өлгийддэг байлаа.
Ер нь би төрсөнөөсөө авхуулаад өлгийдүүлэх дургүй байсан ч намайг миний аав, ээж хоёр миний саналыг харгалзан үзэлгүй өлгийдөн баглаж унтуулдаг байсаныг гайхдаг юм. Яагаад тэгдэг байсныг би 10 гаруй настай болсон хойноо л бүх нялх хүүхдүүдийг баглан өлгийддөг болохыг мэдсэн болохоос ач холбогдлыг нь ердөө л тэвэрч явахад амар байхын тулд өлгийддөг юм байна гэж ойлгож байв.
Төрсөнөөс хойш надад заналхийлж байсан аюул гэвэл, нэгдүгээрт: өлсөх, хоёрдугаарт: хөдөлмөрлөсөний дараа ядрах, гуравдугаарт: усанд орох эсвэл гадагшаа гарахад даарах зэргийг л хэлэх байна. Түүнээс бусад нь гэвэл нөгөө миний амьдралын хамгийн аз жаргалтай мөчүүд байлаа.
Намайг төрөх газраас гарахад манай гэр бүлд аав, ээж хоёроос гадна миний эгч, ах хоёр тосож авсан юм. Тэдний гар нь зөөлхөн, миний нялзрай биеийг өвтгөдөггүй байсан. Эгчийг би жижгээр хувилсан ээж гэхдээ намайг хөхөөрөө хоолохгүй ч хэзээ нэгэн цагт хэн нэг хүүхдийг хөхүүлж хооллоно гэж мэдэж байсан бол ахыг харин аавын дотнын нөхөр нь байгаасай гэж хүсдэг байлаа. Миний хүссэнээр ч тэд хожим сайн нөхөд болцгоосон.
Аав тамхи татна. Тамхины утаа миний хувьд анхандаа муухай санагддаг байсан ч сүүлдээ дасаж заримдаа аавыг тамхи татахгүй бол татахыг гуйдаг байлаа. Аав тамхи татаж байхдаа маш завгүй болж юуг ч юм нэг зүйлд бодлогошрон суудаг байв. Би ч гэсэн тэр үед аав шиг том болж байгаад тамхийг ч татна, татахдаа харин бодлогоширолгүй, хөдөлгөөнтэй татна гэж боддог байсан. Ээж тамхи татдаггүй байсан нь үнэхээр гайхамшигтай. Хэрэв би ээж, эгч хоёрыг амандаа тамхи зуугаад бодлогоширч байгааг төсөөлвөл: за за бүтэхгүй юм байна. Яаж ч төсөөлөх боломжгүй тул болихоор шийдлээ.
Намайг төрсний эхний хэдэн 10 жилд надад хамрын ханиад хүрэхээс өөр ямар нэгэн зовлон байсангүй. Би ч бас аз жаргалын эрэлд гарсангүй. Яагаад гэвэл тэр үед Монголд ирсэн АНУ-ын дуучин энх тайвны төлөө цогтой тэмцэгч Дин Рид хэлэхдээ: Монголд хамгийн аз жаргалтай хүмүүс бол хүүхдүүд юм гээд миний аз жаргалтай гэдгийг надаас түрүүлж мэдээд, надад итгүүлсэн болохоор би эхний битгий хэл бараг 18 нас хүртлээ аз жаргалд умбаж байлаа. Тэгэхээр би л хувьдаа аз жаргалыг 18 нас хүртлээ хайсангүй, хайх ч хэрэг байсангүй.
Хамгийн мундаг ...

Хайр сэтгэлийн тухай олон бүтээлүүд байдаг. Харин тэдний дундаас хамгийн мундаг нь "Бөгтөр уул"-ыг гэж хэлмээр байна. Үйл явдал нь учир шалтгаангүй ижил хүйстнүүдийг үзэн яддаг хүмүүст таалагддахгүй (би хүртэл анх үзээд дур гутаж байлаа) гэдэгт итгэж байна.
Дур тачаалаа барьж ядан, шатны доор үнсэлцэх 2 эр, нэгэн рүүгээ адгуусан хүсэлдээ хөтлөгдөн орон зай, цаг хугацааг үл ойшоон тэмүүлж байгаа зэргийг нь хараад эрчүүд бидэнд бусдыг өөрөөсөө илүү хайрлах чадвар байдаг бил үү гэсэн нэгэн бодлыг өдөөх аж.
Ямар ч гэсэн хэн нэгнийг хайрлах бол Бөгтөр уулын 2 эр шиг хайрлаж, хайрлуулах бол бас л тэр хоёр шиг л хайрлуулах юмсан.
Бурхан өршөөг...
Зохиогчийн зөвшөөрлөөр нийтлэв

besreg ugyylleg
Udiin tsainii tsainii tsaghiih ajil ih bsan ch hezeenii l tanil yum shig dynsger ch gemeer, zalitai yariatai, harhad heegyi geheer, undur bolovsroltoi bolovson zaluud E-mail yldeecheed garlaa. Hool saihan blaa getel genet A sound hamtlagiin Shal demii duu chihend hadaastai ........"yagaad" gej uuruusuu asuugaad hoolnii saihan amtiig terhen zuur martaj yaran sandran mashinruugaa alhav.Aman deeree naaldsan budaag ch yl anzaarch hamag yumaa ongichiv. -Tiim ee bna shyy gej duu aldan CD-gee gargan sonshoor tavilaa. Duu yavsaar duuslaa. Genet hen negend muu hereg hiitsen met gunig turj uuriiguu buruutgah zyiliig haij met.- Za Uyanga ta ene hynd yamar setgegdel turyylsen ee medej bna uu, ih muu bna shyy gej uuriiguu yl tooson shirveh hartsaar toliruu harj baiv.- hehehehe / ineev/.- Chamaas tyryyleed chinii ene yildliig duund hyrtel dyrsleed duultsan bdag, heheheheehe Uyanga mini dee yu l hiigeed bna daa geseer uurtuuguu yarij baiv.Heseg chimeegyi baij baisanaa yl medeg ulun her suusan tsynhneesee tamhi gargaj amandaa zuun haashaa ni medegdehgyi guluuj shirtev.- Minii heneggyi zan hynd gai boloh vii gej ain chimee chagnah met heseg amisgaagaa daran suulaa.- Bi heniig ni medehgyi hyntei taniltsaad iim utgaggyi ayria yarij, hiij bgaa yildeldee tun ih bolgoomjgyi handsan hereg boloh nee dee...Sayhnig hyrtel Uyanga: - Magadgyi ene haritsaa maani yahiig hen medlee gej uurtuu teneg bodol teej yavj...Hen negend zemlyylsen hyyhed shig garaaraa oroldoj suuhdaa- "Nydeeree harj chiheeree sonsoj baij ymand itgeh ni ilyy deer bololtoi tiim yy?" gej uuruusuu asuuh gaihah ni zeregtsej bgaa ni elt.Uyanga hulund ni jaahan bagadsan gemeer uglaashaa tailj huluu amraah zuuraa bodsonoo buulgaj bichij baihdaa- Bi zygeer tsag nuhtsuuh ch yum uu hen negneer togloh ch yum uu zygeer l teneg roman zohioh bsan bol ene ih ajliin hajuugaar hairan tsagaa aldaad suuh baisan gej yy hemeen hend gomdood bgaa ni medegdehgyi amandaa buvtnaj tsaash yrgeljlyylj bichseer..........
Udiin tsainii tsainii tsaghiih ajil ih bsan ch hezeenii l tanil yum shig dynsger ch gemeer, zalitai yariatai, harhad heegyi geheer, undur bolovsroltoi bolovson zaluud E-mail yldeecheed garlaa. Hool saihan blaa getel genet A sound hamtlagiin Shal demii duu chihend hadaastai ........"yagaad" gej uuruusuu asuugaad hoolnii saihan amtiig terhen zuur martaj yaran sandran mashinruugaa alhav.Aman deeree naaldsan budaag ch yl anzaarch hamag yumaa ongichiv. -Tiim ee bna shyy gej duu aldan CD-gee gargan sonshoor tavilaa. Duu yavsaar duuslaa. Genet hen negend muu hereg hiitsen met gunig turj uuriiguu buruutgah zyiliig haij met.- Za Uyanga ta ene hynd yamar setgegdel turyylsen ee medej bna uu, ih muu bna shyy gej uuriiguu yl tooson shirveh hartsaar toliruu harj baiv.- hehehehe / ineev/.- Chamaas tyryyleed chinii ene yildliig duund hyrtel dyrsleed duultsan bdag, heheheheehe Uyanga mini dee yu l hiigeed bna daa geseer uurtuuguu yarij baiv.Heseg chimeegyi baij baisanaa yl medeg ulun her suusan tsynhneesee tamhi gargaj amandaa zuun haashaa ni medegdehgyi guluuj shirtev.- Minii heneggyi zan hynd gai boloh vii gej ain chimee chagnah met heseg amisgaagaa daran suulaa.- Bi heniig ni medehgyi hyntei taniltsaad iim utgaggyi ayria yarij, hiij bgaa yildeldee tun ih bolgoomjgyi handsan hereg boloh nee dee...Sayhnig hyrtel Uyanga: - Magadgyi ene haritsaa maani yahiig hen medlee gej uurtuu teneg bodol teej yavj...Hen negend zemlyylsen hyyhed shig garaaraa oroldoj suuhdaa- "Nydeeree harj chiheeree sonsoj baij ymand itgeh ni ilyy deer bololtoi tiim yy?" gej uuruusuu asuuh gaihah ni zeregtsej bgaa ni elt.Uyanga hulund ni jaahan bagadsan gemeer uglaashaa tailj huluu amraah zuuraa bodsonoo buulgaj bichij baihdaa- Bi zygeer tsag nuhtsuuh ch yum uu hen negneer togloh ch yum uu zygeer l teneg roman zohioh bsan bol ene ih ajliin hajuugaar hairan tsagaa aldaad suuh baisan gej yy hemeen hend gomdood bgaa ni medegdehgyi amandaa buvtnaj tsaash yrgeljlyylj bichseer..........
Uyanga ogloo ert yyreer serlee. Xezeenii sursan zangaaraa garaaraa temtchin baij taviur deer baix tsagiig noirmog nydeeree xarchaad "arai ert baina" xemeen butsaj untaxaar xonjildoo shurgalaa.
tod udalgyi noir ni xyrsengyi."Bosox gej uul ni yaraagyi yumsan' geseer ondiij suuv. "Ochigdor ter nadtai xudlaagaasaa yarilcsan" gej amandaa yglev. Yagaad ch yum Uyanga yl tanix zaluu bolox Gambinog bodsoor l bailaa. Ted taniltsaad udaagyi gej baigaa.
Xen byxnii meddeg onoox l internet shyy dee. Gants biye emegtei, xyntei tanilcax sanaatai interneteer eldev yanziin yum xarj ajliin todorxoi tsagiig oortoo zartsuuldag aj.
Uyanga olon zaluusaas taniltsaj, dotnosox sanal avdag ch tegej ingej baigaad l sonirxoltoi xariu xelelgyi ooriigoo byxnees tusgaarlaj chaddag aj. Gambino xemeex zaluud xarin yagaad tatagdaad baigaag ooroo ch medexgyi baigaa bololtoi.
Uyanga noirmog xeveer ajliin shireeniixee ard suugaad tyynii amidraliin bayar bayasgalan, hiij byteesen, xaruusal gunig bygd bagtsan computeroo asaax zuuraa shireen deer baix tolind nyyree xaran mushilzaj ineevxiilev.
Xiix ajliinxaa tolovlogoog mani xyn "zyg gargax" gej neriidene. Tereer zyg gargax zuuraa onoox l jigtei zaluugiin zurgiig xarj "Aanxaa chi garaad irev yy" xemeen xogjiltei ni argagyi sandal deeree zaimchiv.
"Udaan xarj baina shyy Uyangaa, setgel aldaraad baigaa yum uu esvel seetegneed baigaa yum uu" geseer algaaraa shanaagaa tulan gyexen sanaa aldav.
Zyg moroo gargaj, us uuj avaad xorvoogiin toosiig shirxeg byreer ni xodolgoxoor ajildaa garlaa...
Sunday, July 12, 2009
Энд нэг ийм газар байх юм аа (дурсамж)

Хүмүүсээ энд нэг ийм газар байх юм аа. Юуны чинь юу гэдэг газар гэж эрүүлжүүлэх байр гэдэг нэртэй цагдаагийн хяналтанд байдаг газар л байхгүй юу. Би тийшээ хэд хэдэн удаа орж үзсэн л дээ. Тэгээд нэг их харамсаад байгаа ч юм биш, бас бахархаад ч байгаа юм биш. Зүгээр л тэнд ороод гарахад ямар байдаг вэ гэдэг ерөнхий хар зургийг хэлэх гэсэн юм. Та нар дунд ч гэсэн эрүүлжүүлэхэд орж үзээгүй хүн байхгүй биз. Гэхдээ орж үзээгүй байх юм бол заавал нэг удаа ороод гараарай, харин ямар байдлаар вэ гэдгээ өөрөө шийднэ биз.
Миний бие эрүүлжүүлэх байранд орохдоо нийт 7 удаа орохдоо СБ дүүргийн эрүүлжүүлэхэд 5, 1 удаа ЧД-ийн эрүүлжүүлэхэд бас 1 удаа Хан-Уул дүүргийн эрүүлжүүлэхэд морилсон билээ. Гайхуулж хэлэхэд Чехийн эрүүлжүүлэхэд орсон юм байна.
Гэтэл надтай 1 өрөөнд хамт ажилладаг залуу ганцхан БГ дүүргийн эрүүлжүүлэхэд орж үзсэн гээд тун сэтгэл дундуур байх юм. Түүнд өөр дүүргүүдийн эрүүлжүүлэхэд дахин дахин орохын өлзийтэй ерөөлийг өргөн талбия.
Анхны тохиолдол. Багын явдал санагдав байна. Тэр үед би их сургууль хойд ахынд дөнгөж төгсөөд ирсэн ууж, идэх дээр багагүй туршлага хуримтлуулаад байлаа. Орос ах нарын дунд байхдаа талтай стаканы талаас дээгүүр цагаан архийг цалгиулж, халгиулахгүй сайхан татдаг байлаа. Хоюулаа уух юм бол 3 шил архины цаана өлхөн гараад очих газраа саадгүй хүрдэг байжээ. Тэр өдөр надтай хамт уусан нөхөр маань харин архины тал дээр төдийлөн амжилттай суралцаж чадаагүй даруухан нэгэн байсан бололтой. Идэр рестораны 2 давхарт эргэдэг биш хуулдаг тугалган бөглөөтэй цагаан архи 2 шилийг цохиод дахиж дээрээс нь тэнд байсан зүс таних нөхрөөр 1 шил архи авахуулаад овоо сайхан халаад гарах гэж байтал надтай хамт явсан нөхөр маань халахаараа гайгүй хүүхэмсэг нөхөр байжээ. Ямар ч гэсэн тэнд байсан нэг хүүхэн рүү шүлэнгэтэж байснаа гэнэт дургүйг нь хүргээд, нөгөө хүүхэн баахан чанга хашгирсан уу яасан нэг мэдэхэд бид хоёр 3-4 цагдаад ээрүүлээд зогсож байдаг юм байна.
Энэ тохиолдолд миний тархи ёстой Dell брендийн Inspiron шиг ажиллаж аль болох цагдаа нарыг аргадаж байгаад салах гэтэл " Муу эрд халдага дараа" гэгчээр хамт явсан нөхөр маань цагдаагийн өөдөөс арзаганаж байгаад хамтдаа ардаа "Люкс" өрөөтэй УАЗ-469 машинд орлоо. Замдаа надтай хамт явсан хампаан бүх мэддэг хэл дээрх хараалаараа цагдаа нарыг зүхсэн боловч түүний хүслээр болсонгүй харин ч түүнийг цагдаа нар баглаж хүлээд өтгөн, шингэнтэй нь холиод үнэр танар аймаар юм боллоо.
Удалгүй биднийг хотын төвийн 2 давхар орон сууцны подвалд орууллаа. Тэнд уйдсан боловч омогтой хэдэн цагдаа нар ачилгаар ирсэн гаруудыг бүгдийг нь шалдалаад камерт салгаж орууллаа. Намайг 2 хүнтэй камерт орууллаа. Тэр 2 ч хүн орж байгааг мэдэж байгаа шинж алга нам унтаж байна. Би ч гэсэн хувь заяатайгаа эвлэрэн тэдний хажуугаар ороод дэн дун байсан ухаанаа аажмаар тавин зөөлөн бөхөд дарагдав.
Харин өтгөн шингэнтэйгээ холилдсон манай хампаан омогтой хэдэн гарууд дээр орсон бололтой баахан шоглуулж байгаад нам гүм боллоо.
Гэнэт радиогоор төрийн дуулал эгшиглэн эрүүлжүүлэх гэж ялгалгүй эх оронд маань нэгэн шинэ өглөө эхэллээ. Өвгөнтийн бололтой нэг гар хоногийн тооцоогоо шал угааж хийж байх юм аа. Гэтэл нойрмог нүдтэй нэгэн залуухан цагдаа хүрч ирсэнээ биднийг камераас гаргаж хувцсаа ялгаж ав гэдэг юм байна. Анх удаа орж байгаа ч гэсэн амьтны инстинкт гэдэг зүйл хөдөлж тэр дороо хувцсаа олж өмсөөд буцаад камертаа орох гэтэл цаашаа явж бие зас гэнээ.
00 өрөө нь 1-2 шээлтүүр, 1 кранттай байх бөгөөд тэнд байсан бүх эрүүлжүүлэгсэд цоргоноос усыг цангасан амьтад шиг сорж алдаж байнаа. 00-долт дуусангуут биднийг бөөнд нь 1 өрөөнд орууллаа. Тэгсэнээ тэнд байгаа хүмүүсийг мөнгөтэй нь төлбөрөө хийгээд гарч болно, мөнгөгүй нь гэр орон руугаа холбоо барьж төлбөрөө авчруулж болно гэж байх юм.
Гэтэл бас хэдэн хүмүүсийн нэрийг цохон дуудаал тусад нь хорьдог юм байна. Яасан хүмүүс вэ гэтэл захиргааны ч юм уу эрүүгийн хэрэг согтуугаар үйлдсэн үнэн бүтэхгүй хүнд гарууд гэж байх юм аа.
Манай хампааны нөгөө сүр сүлд хэдийн нисэн оджээ. Цагдаа нарыг баахан хараасан, дээрээс нь өтгөн шингэнээ гоожуулсан гээд нөгөөхийг чинь баалсан амьтад тэрүүгээр дүүрэн. Камерийн гарууддаа хүртэл дээрэлхүүлсэн юм шиг байгаа юм. Үүнээс болоод нөгөөдөх маань 2 хүний төлбөр төлөөд гармаар байнаа гээд л төмөр хаалга балбаж гарлаа. Удалгүй биднийг хүргэж ирсэн цагдаа хаалга нээж түүнийг гаргадаг юм байна. Тэр дороо нөгөө цагдаа намайг дуудаж гаргав. Манай нөгөө нөхрийг цагдаа нар баахан хууль, дүрэм яриад сүнс сүлдийг нь зайлуулах шахжээ. Тэр ч хамаг ам шүдээ өгсөөр байгаад эхнэртэйгээ утсаар ярьж саяхан гэрлэсэн сайхан авгай нь тэр дороо нисэн ирж бидний мөнгийг төлөн нөхрөө аван талийн одсон билээ.
Тэр цагаас хойш өтгөн шингэний тухай яриаг нам дарахыг надаас гуйж, найз маань надад өгөөмөр Бурханы дүрийг үзүүлдэг болсон бол, эхнэр нь намайг энэ хорвоогийн хамгийн муу хүн гэж гэж тооцсоор хэдэн жилийг үдсэн боловч тэдний амьдрал 2 тийш болж төгсгөл болсон билээ.
Махгалын Жанчивдорж биш Майкл Жексон нас баржээ

Зээ, Махгалын Жанчивдорж биш, Майкл Жексон нас барлаа гэдгийг сонсоод үнэхээр их гайхлаа. Тэр чинь уг нь хүчилтөрөгчтэй саванд орж унтаад л болвол 150 жил амьдрах юм болдог байлаа. Тэрэнд нь бас битүүхэн атаархдаг байлаа. Гэтэл байдаггүй шүү нас барлаа гэдэг байна.
Би түүнтэй анх 1985 оны намар "This is Girl is Mine" гэдэг дууг нь сонсож танилцаж байлаа. Дараа нь "Thriller" цомогийн дуунуудыг бүгдийг нь сонсож байснаа УТГАГҮЙ санагдан "Hard Rock" гэдэг урсгалд үнэнчээр үлдсэн билээ.
Иймээс миний бие "Орон бүхний попын фенүүдэд" эмгэнэл илэрхийлье.
Хонгилдон: Наадмын тухай дурсамжаа дэлгэж байна.

Наадам болж гэнээ. Хүүхэд байхад л 1 төгрөг 20 мөнгөний ундаа ууж, 50 мөнгөний хуушуур идсэн хүмүүс стадион тойроод суудаг байснаар наадмыг санах юм. Цэнгэлдэхийн баруун талын том талбай дээр автобус, суудал засаж шат өлгөсөн ачааны машинууд бужигнаад л, энэ дэлхийн бүх хүмүүс нэг дор цугларсан юм шиг санагддаг байлаа. 1980 оны наадмаар стадион тойроод явж байтал борооны усанд дотроос 10 төгрөг олоод хөлгүй баярлаж байсан юм байна. Хамт явж байсан хүүхэдтэйгээ зад "Гуля" дарж энэ тэр...
1981 оны наадмаар дарга нарын асарт орж наадам үзсэн, үзсэн ч гэж дээ баахан том хүмүүсийн дунд үйлээ үзсэнээ санаж байна. Тэр өдөр л надад дахиж хэзээ ч стадионд орж наадамлахгүй юм шүү гэсэн бодолт төлөвшин тогтож, одоо хүртэл оршсоор буй ажээ.
Хамгийн сүүлд 2006 онд л наадам үзэх гэж Стадион орсон юм байна. Хуурай гантай зун байсанаас бөөн сул шороо босож ам хамраар чихээд, нөгөө цав цагаан хувцас өмссөн ганган баагийн чинь хамаг хувцас халтар болж уу. Хөлсөнд норсон хиртэй гарын алгаараа нэг хүүхэн миний цагаан цамцны ар тал дээр дарж бөөн уур хүргэж, юун наадах...
Хулгайч царайлсан юмнууд энэ тэрүүгээр тэнээд л хармай хотоо манаж байхгүй бол юу ч хусаж магадгүй сэжигтэй. Хулгайч нарын гадны жуулчны хармайг ухаж байгааг нь хараад ний нуугүй үнэнийг хэлэхэд бахархал төрж байлаа. Яадаг юм анхааралтай байж чадахгүй байж мөнгөө хусуулж байвал хохино ш дээ.
Хуршсан тосоор хуушуур хайраад л... гарууд амаа олохгүй цуслаад л, хажуугаар нь ногоон ялаа эргэлдээд сайхан ш дээ...
Нэг төөрсөн жаахан охин уйлаад чихэнд тээртэй гэж, эцэг, эх гэж амьд материуд нарт ертөнц дээр байдаг ч юм уу бүү мэд, хайхарч байгаа амьтан алга.
ТВ, Радиогоор л ... "Дэнж мэнж яасан ч гэнэ" үү ойлгохын аргагүй нялуун үгтэй наадмын тухай шүлэг уншаад л тэрэнд хөөрсөн хэдэн Монгол л бужигнаад байгаа болохоос биш ер нь тэнд юу болж байгаа юм бүү мэд сохроор таагаад л нүдэнд бууснаар хүлээн авч байлаа.
Тэр үед хэрвээ ТВ сурвалжлагч ирээд "Сайхан наадаж байна уу" гэж асуувал " Битгий хэрүүл өдөөд байгаарай..." гэж хэлмээр санагдаж байв.
За тэгээд сэтгэл санаа настрийнаар зад унаад, замаараа ТОСА-аас айраг аваад харих юм боллоо. ТОСА зах дээр яваад ирсэн чинь Ху... гэдэг яруу найрагч хүүхэн "Тарваганы хорхог 18.000 гэж байна. Гуялах уу гэнэ үү". Өөрөө тарваганаас ялгарахгүй бөөрөнхий юм байж бас бөөн өөх хүнтэй хувааж иднэ ч гэх шиг. Юун ч их өөх тосонд цаддаггүй юм билээ гэсэн бодол тээсээр гэртээ ирээд ТВ гэдэг надад хэзээд үнэнч боолынхоо өмнө хэвтэж билээ.
Эмэгтэй хүн гэж...

Эмэгтэй хүн гэж ирээд л тэдний үзэсгэлэн гоо-ийн тухай хүмүүс амаа мэдэхгүй магтаад л байдаг. Гэтэл тэдний уурлаж бухимдаж, ухаан санааг чинь хорлож, уцаар ундууг чинь хүргэж, үйлийг чинь үздэг тухай мартаад байгаа юм биш үү.
Би жинхэнэ эмэгтэй хүний үнэн нүүр царайг та нарт толилуулж байна. Анхааралтай хараад сайн бодоорой...
Би жинхэнэ эмэгтэй хүний үнэн нүүр царайг та нарт толилуулж байна. Анхааралтай хараад сайн бодоорой...
Friday, July 10, 2009
Далай Ламаа гэж...

Далай Лам гэж Нобелийн энхтайваны шагналтай хүн байдаг юм байна. Манайхан бүгд мэднэ дээ. Монгол ирэх гэсэн чинь Хятадтай харилцаагаа бодоод Путин виз өгөөгүй гэнэ. Тэгсэн чинь Япон тэр хоёроос айдаггүй атаман юм болохоороо нутагтаа оруулаад хэд хонуулаад Монголын элчинд аваачаад тэндээс визийг нь тэр дор нь гаргуулсан лаг шүү гээд л яг дэргэд нь байж байгаад харсан юм шиг ярьдаг хампаанууд ТВ-ээр дүүрэн.
Далай Ламын хаагуур явж, хаанаас Монголын виз авах нь ч яахав. Хэдэн жилийн өмнө Монголд ирэхдээ "Айргаа тааваараа уу, архиа асга ч гэл үү битгий уу" ч гэлүү нэг тиймэрхүү утгатай афоризм хэлчихээд яваад өгсөнийг нь саналаа...
Бодоод байхад өөрийнхөө мөнгөөр архиа ууна уу байна уу ямар хамаа байна вэ?
Харин ч урдаас нь эргүүлээд " Гэрээ засаад төрөө зас даа" гэж хэлмээр санагддаг гэдгээ юу нуухав.
Далай Ламын хаагуур явж, хаанаас Монголын виз авах нь ч яахав. Хэдэн жилийн өмнө Монголд ирэхдээ "Айргаа тааваараа уу, архиа асга ч гэл үү битгий уу" ч гэлүү нэг тиймэрхүү утгатай афоризм хэлчихээд яваад өгсөнийг нь саналаа...
Бодоод байхад өөрийнхөө мөнгөөр архиа ууна уу байна уу ямар хамаа байна вэ?
Харин ч урдаас нь эргүүлээд " Гэрээ засаад төрөө зас даа" гэж хэлмээр санагддаг гэдгээ юу нуухав.
Миний толгой-д

Энэ миний тархи биш, шал танихгүй хүний тархины зураг. Гэхдээ энэ тархийг би өөрийнхөө тархийг гэж тооцоод толгойдоо орсон болгоноо блог гээч юманд буулгах болно.
Аливаа юмс үзэгдлийг би яаж хүлээж авснаа л буулгах юм байна гэж бодоорой. Тэгэхээр миний төлөө санаа зовоод элдэв зөвлөгөө өгөх хэрэггүй, зүгээр л уншиж дуусаад таалагдсан эсвэл эс таалагдсан тухайгаа л COMMENT дотор үлдээнэ биз...
Subscribe to:
Posts (Atom)