ДАЛДАРМАР

ЧАРЛЬЗ БУКОВСКИ

Мартин Бланшар хоёронтоо гэрлэж мөн тэр тоогоор салж үзсэн эр. Хичнээн хүүхнүүдтэй хамт амьдарч байсныг нь тоолох аргагүй. Дөчинтаван насны босгон дээр тэр удаа дараа ажил тасалж, нийтийн ашиг сонирхолтой зөрчилдсөн шалтгаанаар хорин долоо дахь ажлаасаа халагдан, дөрвөн давхарын нэг өрөө байрандаа амь зуудаг байлаа.

      Ажилгүйдлын тэтгэмжээр тэр аж төрнө. Гав ганцаараа тасартлаа ууж, гав ганц өрөөндөө шөнө дөл болтол суун, гав ганцаараа нам унтах маш энгийн хүсэлтэй билээ. Мартин Бланшардын өөр нэгэн хачирхалтай зүйл бол тэр хэзээ ч өөрийгөө гав ганцаараа гэж үздэггүй билээ. Хүн төрлөхтнөөс хэдий чинээ холдоно, төдий чинээ түүнд таатай. Энгэр зөрүүлсэнийхээ хариуд эмэгтэйчүүд ямар нэг юм шаардах нь байж болшгүй зүйл гэдгийг түүний өнгөрсөн бүх гэрлэлтүүд, хамтран амьдрагчид, тохиолдлоор учирсан хүүхнүүд батлаад өгчээ. Өдгөө түүнийг гэх эм сүвтэй амьтан үгүй учраас хааяа нэг өөрийгөө зугаацуулах нь бий. Ахлах сургуулийн боловсролтой түүнийг энэ ертөнцтэй шугамын радио л холбох бөгөөд Малерийн симфони сонсохыг илүүд тооцно.

      Нэг өглөө тэр нилээн эрт, тодруулвал арваннэг гучийн үед маш хүнд байдалтай сэрлээ. Бохирдож заваарсан орноосоо тэр майк, дотуур өмд, оймстойгоо босож, галын өрөөндөө ороод хөргөгчөө онгойлгон харав. Аз болоход тийм ч хямдхан биш хоёр шил портвейн үлджээ.

      Мартин жорлонд хүндэрч, хөнгөрөөд галын өрөөнд эргэн ирж эхний шил портвейнээ задлан томхон шилэн аяга дүүртэл хийлээ. Дараа нь хойд зүг рүү харсан цонхоороо ширтэн, хоолны ширээний ард суув. Нозоором, халуун зун иржээ. Тэдний цонхон доор хоёр хөгшин амьдардаг бяцхан байшин дүнсийнэ. Эзэд нь хаашаа ч юм амрахаар явжээ. Байшин хэдий жижиг боловч урдаа  арчилгаа сайтай цэлгэр сайхан зүлэгтэй. Энэхүү үзэсгэлэнт байдал үгээр илэрхийлэмгүй амар амгаланг Мартин Бланшард авчирдэг. Зун болж, хүүхдүүд амарсан энэ үед мөнөөх ногоон зүлгэн дээр хоёр хүү, нэг охинтой ямар нэг тоглоом тоглож байхыг Мартин харав. Байлдаж тоглож байгаа бололтой. Пүн! Пүн гэцгээнэ. Замын нөгөө талын байшинд ээж, эгчтэйгээ амьдардаг болохоор Мартин охиныг харангуутаа танилаа. Өрхийн тэргүүн нь нэг бол салсан үгүй бол үхсэн байх. Мартины ажигласанаар охин боломж гарвал хүнтэй хэрэлдчих гэсэн мэт хэл амаа  билүүдэж явдаг билээ. Охины хэдэн настайг мань хүн мэдэхгүй. Зургаагаас есийн хооронд байх гэж таамаглана. Зуны эхний хагасыг тэр ёстой санамсаргүй байдлаар охиныг ажиглан өнгөрүүлжээ. Гудамжинд тааралдах бүрт охин өөрөөс нь жийрхдэг болохыг анзаарсан ч  яагаад гэдгийг нь ойлгоогүй хэвээр.

      Охинд дээгүүрээ цагаан өнгийн усан цэргийн цамц, доогуураа хариугүй богино улаан банзал өмсүүлжээ. Зүлгэн дээр мөлхөхөд нь богино улаан банзал нь  сөхөгдөн, доор нь банзалнаас нь цайвар ч бас л улаан өнгөтэй дотоож гэмээр юм цухалзах нь сонирхолтой. Дотоожны дээгүүр хэдэн эгнээ нарийхан улаан тууз хаджээ.

      Охиныг зүлгэн дээр нааш цааш мөлхөх зуур Мартин дотоожноос нь нүд салгалгүй өндийгөөд уух юм өөртөө хийв. Боов нь гэнэт босоод ирлээ. Яах ёстойгоо тэр эхэндээ мэдсэнгүй. Галынхаа өрөөнд ухантаж байснаа том өрөө рүүгээ нэг харайлгаад, эргэн гал тогоондоо ороод үргэлжлүүлэн харав. Ямар өхөөрдөм туузнуудтай, яасан эгдүүтэй дотоож гээч вэ?

      Ертөнцийн эзэн, Есүс Христ минь хар халуунд энэ бүхнийг тэсэшгүй нь!

      Мартин шилэн аяганы талаар дахин өөртөө дарс хийгээд, нэг амиар залгисанаа цонхоор харлаа. Дотоож өмнөхөөс улам тод харагдах нь тэр. Тэнгэр минь!

      Тэр ухасхийн дотуур өмднөөсөө боовоо суга татан гаргаад, баруун гарынхаа алга руу нулимсанаа үрж гарлаа. Ямар сайхан юм бэ! Насанд хүрсэн нэг ч эмэгтэй түүнийг ингэж өдөөж байгаагүй юм! Хүрэнтсэн муухай бомбоо нь хэзээ ингэж босож байсаныг санахгүй нь. Нууцлаг амьдралын гүнд орох шиг Мартинд санагдах аж. Тэр цонхны тавцан налан зогсож, туузтай дотоожны цаадах бөгснөөс харц үл салган гиншин, гийнан өөрийгөө саав.  

      Ашгүй нэг юм бүх зүйлс дууслаа.

      Галын өрөөний шалаар нэг точгоо цацжээ.

      Мартин ариун цэврийн өрөөнөөс жорлонгийн цаас таслан авчирч, наалдамхай точгоныхоо дуслуудыг арчаад жорлон руу чулуудаж араас нь усаа татлаа. Тэгснээ  суув. Өөртөө дахиад дарс хундгалав.

      Бурханы авралаар бүх юм өнгөрлөө гэж гэж бодогдлоо. Золигийн нүднээс болж зүрхээ арай л хагалчихсангүй. Одоо л нэг юм гайгүй болжээ.

      Голливудын цэнхэр толгод руу урьдын адил ширтэнгээ Гриффит паркийн одон орон судалгааны төвийг харлаа. Гайхалтай. Хаалга үүд хэмх нүдэхгүй таатай газар тэр амьдардаг аж. Анхны авгай нь түүнийг сэтгэл мэдрэлийн өвчтэй болохоос галзуу амьтан биш гэж байсан удаатай. Лалрын авгай арилвал таарна. Ер нь авгай нар бүгдээрээ лалрууд. Өдгөө тэр байрныхаа мөнгийг төлж байгаа болохоор хүмүүс өдөхгүй амар байна. Барьж байсан дарсаа таатай гэгч нь балгав.

      Хүүхдүүд нөгөө тоглоомоороо наадсаар байхыг тэр харлаа. Дараа нь тамхи ороов. Ямар ч гэсэн хоёр өндөг чанаж идэх нь дээр санагдлаа. Идэх юм түүний сонирхолыг татдаггүй. Маш ховор тохиолдолд сонирхож байжээ.

      Мартин Бланшар эргэн цонхоор харлаа. Хүүхдүүд урьдын адил тоглоно. Охин газар мөлхсөн хэвээр. Пүн! Пүн!

      Ямар гээчийн уйтгартай тоглоом гэгч вэ.

      Гэтэл бомбоо нь дахиад бослоо.

      Эхний шилээ дуусгачихаад хоёр дахь шилээ ууж байгаагаа Мартин анзаарав. Бомбоо нь юунд ч дарагдахааргүй босно.

      Өөдгүй жаахан амьтан. Хэлээ гаргана. Өөдөс шиг юм зүлгэн дээр мөлхөнө.

      Ганц шил дарс үлдэх тоолонд Мартин бухимдаад эхэлдэг зантай. Сигар татмаар ч болох шиг. Тамхи ороож татахдаа тэр дуртай. Гэсэн ч сайн сигарыг юутай ч зүйрлэх аргагүй. Хоёр ширхэг сайн сигар хорин долоон цент үнэтэй.

      Тэр хувцаслаж эхэллээ. Дөрөв хоног сахлаа хусаагүй нүүрээ тольдоод амжив. Ямар ч ялгаа алга. Ажилгүйдлийн тэтгэмжээ авахаар явахдаа сахлаа хуссан юм байна. Нэгэнт хамаагүй учраас юу таарсанаа өмсөөд хаалга нээн цахилгаан шат руу очив. Дарсны лангуу зүглэж байгаагаа тэр явган зам дээр гараад мэдлээ. Охин нөгөө л банди нартайгаа гаражын хаалга онгойлгон Пүн! Пүн! гэсээр дотор нь орохыг хараадхав.

      Гараж руу алхаж байгаагаа манарсан Мартин гэнэт мэдэв. Хүүхдүүд дотор нь байгаа. Мань эр гараж руу ороод хаалгыг нь дотроос нь хаалаа.

      Хав харанхуйд мань эр хүүхдүүдтэй байв. Охин гэнэт хашгирлаа.

-          Бүгд амаа хамхицгаа, хэнийг ч өвтгөхгүй! Гоншигонох юм бол өвдөнө гэдгийг харин хэлчихье!

-          Мистер, та яах гэж байгаа юм бэ? гэх эрэгтэй хүүхдийн хоолой тэр сонслоо.

-          Амаа хамхи гэж байна шүү! Дуугүй бай гэж хэлсэн биз дээ!

Тэр шүдэнз зуран асаалаа. Урт оосрон унтраалгатай ганц гэрэл харагдав. Мартин унтраалганы оосроос таттал гэрэл цэлсхийн асав. Гаражын хаалганд хариугүй жаахан түгжээ харагдахаар нь түгжиж орхилоо.

      Эргэн тойрноо нэгэнтээ харав.

-      За тэгэхээр хөвгүүд тэр буланд зогс, би та нарыг яах ч үгүй! Алив хурдал! Марш!

      Мартин Бланшар булан руу заагаад ийн хэлтэл хөвгүүд дорхноо заасан буланд нь очлоо.

-      Мистер, та одоо яах гэж байгаа юм бэ?

-      Би та нарыг амаа хамхи гэсэн үү!

    Усан цэргийн цамцтай, богино улаан банзал, тууз хадсан дотоожтой жаахан амьтан нөгөө буланд зогсож байв.

      Мартин түүн рүү ойртлоо. Охин баруун, зүүн тийшээ бултах аядана. Түүний алхам бүр нь охиныг буланд шахна.

-      Тавь! Надад битгий хүр! Балиар амьтан минь намайг тавь!

-      Дуугаа тат! Орилвол ална шүү!

-      Тавь! Тавь гэж байна! Болиоч ээ!

Мартин охиныг бариад авлаа. Охин бусад эмэгтэй хүүхдүүдийн адил шулуун, самнаж угаагаагүй үс, нүүртэй байв. Тэр охины хөлийг өөрийнхөө хөлөн завсар хавчаад, тонгойн нүүрээ нүүрэнд нь тулган, бяцхан амыг нь дахин дахин шүлсдэн долоох мэт үнгэлэхэд, охин бяцхан хоёр нударгаа зангидан толгой түрүүгүй балбана. Бомбоо нь охины өндөртэй чацуу болтол босчээ. Үнсэж, үнгэж байх зуур бяцхан банзал тайлагдаж, дотоож нь гарлаа.

-      Үнсэж байна! Хараач дээ? энэ ах үнсээд байна шүү дээ! гэж хоёр хүүгийн нэг нь булангаас хашгирахыг сонсов.

-      Тэгж байна хэмээн нөгөөх нь давтах аж.

Охины нүд рүү Мартин хараад – тамын галд үзээрийн хөгшин, ургаж буй цэцгийн цомирлогтой ярилцах шиг санагдав. Тэр ухаан санаагаа гээж, олзныхоо ялааг сорох аалз мэт зэрлэг шуналтай үнсэх ажээ. Тууз хадсан дотоожийг нь тэр шувталж эхэллээ.

      Есүс минь, энэ улаан-ягаан, үл ялиг эхүүн үнэртэй, үрчгэр сарнайн дэлбээ шиг юмнаас илүү сайхан зүйл байдаг болов уу, намайг салгаад өгөөч гэж тэр бодов. Манантаж сааралтсан өөрийгөө татаж авахаас тэр нэгэнт өнгөрчээ.

      Мартин Бланшар нялх амьтны үнсэлцэж сураагүй бяцхан уруулыг үнгэхээ больж, дотоожийг нь шувтлахад, охин ядарч түүнийг балбахаа больжээ. Тэдний биесийн уртын ялгаа, дүрэлзсэн хуял тачаалыг хангах боломжгүй, бүүр байж боломгүй агаад хэрхэн аргацаах аргаа тэр олсонгүй. Огиудас хүрэм үнэр танартай, хүрэнтэж улайсан том гуур өөрийн мэдэлгүй буруу, зөвгүй чичлэнэ.

-      Хараа! Хараа! Энэ ах мундаг том юм гаргаад ирлээ, одоо шургуулах нь! гэж

-      Ингэж хүүхэд хийдэг гэж би сонссон.

-      Яг ингээд л хүүхэд гаргадаг гэж үү?

-      Тэгдэг байх аа хэмээн бүдэг гэрлийн дор энэ бүх хугацааны турш хөвгүүдийн жингэнэлдэхийг сонсов.

      Баньд нар өөрөөс нь нүд салгалгүй ширтсээр дөхөөд ирэв. Мартин бомбооныхоо толгойг оруулах гэж чихэх зуураа охины нүүрнээс сөөм ч үлдээлгүй үнссээр байлаа. Орж өгөхгүй тамлана. Санаанд нь орох юм байсангүй. Гадна, доторгүй халж, халсандаа хөлөрнө. Дэргэд нь хөндөлгүй, шулуун түшлэгтэй хуучин сандал харагдлаа. Охиныг үнсэж үлгэсээр сандал руу түлхэх зуураа, садаа болох хөхлийг нь зүхэнгээ зуугаад авав.

      Одоо л нэг болох шинжтэй.

      Мартин охины бяцхан уруул, нүүрийг тасралтгүй үнгэсэн хэвээр сандал дээр суугаад арай гэж хөлийг нь алцайлгалаа. Хэдэн настай бол? Бүтэх болов уу? 

      Хөвгүүд бараг хажууд нь ирээд таг гөлрөнө.

-      Ах боовоо оруулчихлаа шүү.

-      Тэгчихлээ. Хардаа. Одоо энэ хоёр хүүхэдтэй болох уу?

-      Мэдэхгүй.

-      Бараг тал нь орчихлоо!

-      Могой шиг юмаа!

-      Аанхаа! Яг могой!

-      Хараа! Хараа! Хөдөлж байна!

-      Харин тэглээ. Бүүр гүнзгий орчихлоо!

-      Жаахан л ороогүй байна!

      Одоо л болж байх шиг байна. Миний бомбоо овоо том, охины дотрыг хутгаж өгч байгаа даа гэж Мартинд санагдав!

      Охиныг сандал дээр тонгойлгоод, зогсолтгүй шүлстэйгээ хутган, онгоныг нь цоолж байхдаа тэр бүхнийг ор тас мартаж, толгойг нь тастан хаях хязгааргүй хүсэлд автлаа. 

      Энэ мөчид тэр дур тавьжээ.

      Гаражийн бүдэг гэрлийн дор тэд хамтдаа сулбайн уналаа. Тэр сульджээ.

      Мартин хөдөлгөөнгүй болсон охины бяцхан биеийг гаражийн шалан дээр тавиад, түгжээг нь тайлан гарлаа. Гэрээ хүртэл алхав. Цахилгаан шатны товч дарж, давхартаа буугаад, хөргөгчөө онгойлгон лонх гарган, портвейн аягалаад болж буй бүхнийг ажиглангаа, цааш юу болохыг  хүлээн суув.

      Хүмүүс дорхноо бүчээд эхэллээ. Хорь, хоринтав, гуч хүрэв. Гаражийн гадаа ч дотор ч арзганалдана.

      Түргэн тусламжийн машин давхиад ирлээ.

      Охиныг дамнуурга дээр хэвтүүлэхийг Мартин харав. Дараа нь түргэн тусламжийн машин явлаа. Хүмүүс нэмэгдсээр улам олуулаа болжээ. Шилэн аягатайгаа балгачихаад дахиад хийлээ.

      Би гэрээсээ бараг гардаггүй юм чинь намайг мэдэхгүй байх гэж түүнд бодогдож байх шиг.

      Гэвч санасанаар болсонгүй. Тэр хаалгаа түгжихээ мартжээ. Гаднаас хоёр цагдаа ороод ирлээ.  Бие хаа сайтай, царайлаг залуус ажээ. Бараг таалагдаж ч байх шиг.

-      Яана гэнээ новшоо! гэж хэлээд нүднээс нь оч бутартал нүүрэн дундуур шаагаад авав.

      Мартины гарт гав зүүсний дараа нөгөөх нь бороохойгоо далайж байгаад гэдсийг нь тасартал цохилоо. Мартин таталдан шалан дээр унав. Амьсгалж ч, хөдөлж ч чадсангүй. Хоёр цагдаа мань хүнийг сугадан өндийлгөхөд хоёр дахь нь эрүүн дундуур нь дахиад өгчилгөв.

      Үүдээр нь дүүрэн хүмүүс бөөгнөрөнө. Тэд цахилгаан шатаар буусангүй, Мартиныг түлхэх нь түлхэж, ёврох нь ёврон шатаар уруудацгаалаа.

      Таньж, мэдэхгүй хүмүүсийн үзэж хараагүй царай орцонд ч гудамжинд ч хаа сайгүй.

      Цагдаагийн машины урд нь хоёр, ард нь зэрэгцээд хоёр цагдаа суусан нь Мартинд дээд зэргийн үйлчилгээ үзүүлэх мэт хачирхалтай.

-      Чам шиг лалруудыг алвал таарна. Иймэрхүү гайнуудыг шууд л ал...хэмээн ард суусан цагдаа нарын нэг өгүүлэв.

      Мартиныг чимээгүйхэн уйлахад ганц дусал нулимс өмнөөс нь цурхиран хашгирах мэт.

      Ард суусан цагдаа нарын нэг:

-      Миний охин таван настай. Чамайг шууд алмаар байна!

-      Би яаж ч чадсангүй. Тэнгэр минь, би даанч болсонгүй... гэж Мартин шуухитнав.

      Цагдаа бороохойгоо атган Мартины толгой руу буулгаж эхэллээ. Хэн ч түүнийг болиулах гэж оролдсонгүй. Мартин нүүрээрээ газар шаан унаад, цустай дарсаар нэлийтэл бөөлжихөд мөнөөх цагдаа толгойг нь тэгшилж байгаад бараг бүх үүдэн шүднүүдийг нь мултарч унатал хамаг хүчээрээ нүүрэн дундуур нь бороохойдов.

      Цагдаагийн хэсэг дээр ирээд түүнийг хэсэгхэн зуур ганцааранг нь орхилоо.

Орчуулсан Гамбино